سنجش گستردگی شهری و تأثیر آن بر تغییرات کاربری اراضی با استفاده ازrs و gis، نمونه موردی: شهر کرج طی دوره ۱۳۹۱-۱۳۶۳

رشد شتابان شهرنشینی طی چهار دهه اخیر سبب شده است که فضای فیزیکی- کالبدی شهرها گسترش یافته و زمین های پیرامونی خود را که اغلب اراضی کشاورزی مرغوب و باغات می باشند را از بین ببرد و در بافت و کالبد خود قرار دهند. گسترش تدریجی کالبد شهر به پیرامون و دست اندازی شهر به اراضی کشاورزی و باغات، محدودیت ها و زیان های زیست محیطی خاص خود را تحمیل می کند. با توجه به اینکه ارزیابی روند گستردگی شهری و آگاهی از الگوهای تغییرات کاربری اراضی و به کارگیری نتایج آن در برنامه ریزی های آینده شهر ضروری می باشد، بنابراین ارزیابی اصولی را در این زمینه می طلبد که در این تحقیق سعی شده است این کار انجام پذیرد. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و با به کارگیری تکنیک های به روز و کارآمد، گستردگی فضایی کلانشهر کرج مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفته است. اطلاعات موردنیاز از طریق مطالعات کتابخانه ای و استفاده از اسناد و مدارک، همین طور پیمایش های میدانی از محدوده مورد مطالعه گردآوری شده است. طبق نتایج حاصله از بررسی تصاویر ماهواره ای طبقه بندی شده مساحت اراضی ساخته شده کلان شهر کرج از 4904 هکتار در سال 1363 به 11305 هکتار در سال 1391 رسیده است. با این روند رشد طبق پیش بینی های صورت گرفته بر اساس مدل تلفیقی زنجیره های مارکوف و سلول های خودکار مساحت اراضی ساخته شده تا سال 1401 به 12954 هکتار خواهد رسید. نتایج حاصل از بررسی گستردگی شهری کرج با مدل هلدرن نشان می دهد که عامل جمعیت بیشترین تأثیر را در طی 28 سال گذشته در گسترش فیزیکی شهر کرج داشته است. به طوری که نقش عامل رشد بی قواره شهری را خنثی کرده است. همچنین مقدار آنتروپی شانون این شهر که به مقدار حداکثر نزدیک بوده، نشان از رشد بی قواره این شهر در مقطع زمانی مورد مطالعه دارد. عواملی چون رشد طبیعی جمعیت به همراه مهاجرت و تبدیل شدن شهر کرج از شهرکی به شهری صنعتی و خدماتی چنین، رشد شتابانی را به این شهر داده است.